Hôm nay có một tin tức rất hot trên Hacker News, nội dung tin tức là tỷ lệ thất nghiệp ở California tăng lên 5,5%, đứng cuối toàn quốc, ngành công nghệ gặp khó khăn: "Thị trường việc làm quá khắc nghiệt". > Theo dữ liệu được công bố vào thứ Sáu bởi chính phủ tiểu bang, tỷ lệ thất nghiệp ở California trong tháng Bảy đã tăng lên 5,5%, đứng đầu trong số các tiểu bang của Mỹ. Điều này phản ánh sự suy yếu liên tục của ngành công nghệ và các công việc văn phòng khác cũng như sự ảm đạm của thị trường tuyển dụng. Tin tức này quy cho sự suy yếu của ngành công nghệ, vì ngành này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế California. Tin tức đã gây ra nhiều cuộc thảo luận sôi nổi trong cộng đồng Hacker News, mọi người đã phân tích các nguyên nhân sâu xa từ góc độ của riêng họ, phức tạp hơn nhiều so với những gì tiêu đề tin tức tiết lộ. Tôi nghĩ rằng cuộc thảo luận ở trên đã tóm tắt khá tốt lý do tại sao hiện nay ngành công nghệ lại có tình trạng việc làm thấp. 1. Đầu tiên, quan điểm cốt lõi nhất là: Tạm biệt "thời đại lãi suất bằng không" và những di chứng của nó Đây là quan điểm chủ đạo và sâu sắc nhất trong cuộc thảo luận. Nhiều người cho rằng, khó khăn hiện tại của ngành công nghệ không phải do một yếu tố đơn lẻ nào gây ra, mà là phản ứng dây chuyền do sự kết thúc của thời đại "chính sách lãi suất bằng không" (ZIRP, Zero Interest Rate Policy) trong suốt mười năm qua. - Vỡ bong bóng vốn: Từ khoảng năm 2012 đến 2022, lãi suất cực thấp đã khiến vốn trở nên bất thường rẻ. Một lượng lớn vốn đầu tư mạo hiểm (VC) đã đổ vào ngành công nghệ, tạo ra vô số mô hình kinh doanh phụ thuộc vào "đốt tiền" để tăng trưởng, đặc biệt là những công ty tiền điện tử (Crypto) và vũ trụ ảo (Metaverse) thiếu giá trị thực. Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất, thời đại vốn rẻ đã kết thúc, chuỗi cung ứng vốn của những công ty này bị đứt gãy, dẫn đến hàng loạt sa thải và phá sản. - Mất cân bằng cung cầu nhân tài: Trong thời đại ZIRP, huyền thoại về mức lương cao trong ngành công nghệ đã thu hút một lượng lớn nhân tài. Các chương trình khoa học máy tính (CS) tại các trường đại học đã mở rộng quy mô, các trại huấn luyện lập trình (boot camp) mọc lên khắp nơi, cộng với việc nhập cư kỹ thuật, dẫn đến nguồn cung kỹ sư phần mềm tăng vọt trong suốt mười năm. Tuy nhiên, khi vốn rút lui, nhu cầu (đặc biệt là từ các công ty khởi nghiệp) giảm mạnh, dẫn đến tình trạng thừa nhân tài nghiêm trọng. - Tác động liên đới đến các ngành như sinh học: Ngành sinh học (Biotech) cũng phụ thuộc vào đầu tư dài hạn và rủi ro cao cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Những ngành này còn phụ thuộc vào vốn rẻ hơn cả ngành phần mềm. Sau khi ZIRP kết thúc, vốn của VC dần cạn kiệt, các công ty khởi nghiệp không thể huy động vòng tài trợ mới sau khi hết "vốn chạy" (runway), chỉ còn cách sa thải hoặc phá sản. > (by tqi): "Theo tôi, bây giờ nói rằng 'AI' có ảnh hưởng thực sự đến việc tuyển dụng của các công ty phần mềm vẫn còn quá sớm. Một giải thích hợp lý hơn là, trong khoảng thời gian từ 2012 đến 2022, nguồn cung kỹ sư phần mềm đã tăng mạnh... Trong khi đó, ở phía cầu, vốn VC trong thời đại lãi suất bằng không chủ yếu đổ vào những công ty tiền điện tử và vũ trụ ảo vô nghĩa, hầu hết trong số đó không thành công, dẫn đến việc hiện tại thiếu các công ty niêm yết hoặc mới có thể thu hút những nhân tài này." 2. "Con dao hai lưỡi" của làm việc từ xa: Cuộc cách mạng toàn cầu hóa Đại dịch COVID-19 đã phổ biến làm việc từ xa (Work From Home, WFH), điều này lúc đó được nhiều lập trình viên coi là một tin tốt, nhưng bây giờ, những tác động tiêu cực bắt đầu lộ diện. - Mở đường cho việc thuê ngoài: Khi các lập trình viên cố gắng giành quyền làm việc hoàn toàn từ xa, họ có thể không nhận ra rằng điều này cũng mở ra cánh cửa cho các công ty thuê ngoài công việc đến những quốc gia có chi phí thấp hơn. Nếu mọi người đều làm việc từ xa, tại sao công ty không thuê một kỹ sư Ấn Độ hoặc Đông Âu, người có mức lương chỉ bằng 1/5 so với kỹ sư Mỹ nhưng cũng xuất sắc? - Văn phòng "không thể quay lại": Một số nhà bình luận cho rằng, chính sách "trở lại văn phòng" (Return to Office, RTO) mà các công ty công nghệ thúc đẩy, ở một mức độ nào đó, nhằm bảo vệ các vị trí việc làm địa phương. Một khi công việc được chứng minh có thể hoàn thành 100% từ xa, thì nó có thể được thực hiện ở bất kỳ đâu trên thế giới, lợi thế về lương của kỹ sư Mỹ sẽ không còn nữa. - Tranh cãi về chất lượng thuê ngoài: Cũng có người phản bác rằng, việc thuê ngoài đã diễn ra hàng chục năm, phát triển phần mềm chất lượng cao vẫn cần nhân tài hàng đầu tại địa phương, vì các vấn đề như chi phí giao tiếp, sự khác biệt về múi giờ và bối cảnh văn hóa khó có thể giải quyết. Nhưng những người ủng hộ quan điểm thuê ngoài cho rằng, với sự trưởng thành của các công cụ hợp tác từ xa và cải tiến trong mô hình quản lý, những rào cản này đang dần được khắc phục. > (by aurareturn): "Tôi đã nói trên HN từ năm 2022: Tất cả các lập trình viên Bắc Mỹ ủng hộ làm việc hoàn toàn từ xa, khi công ty của bạn quyết định thay thế bạn bằng người ở nước ngoài, bạn sẽ rất ngạc nhiên. Nếu đều là làm việc từ xa, tại sao công ty lại phải trả gấp 5 lần để thuê bạn, thay vì một nhân viên nước ngoài chăm chỉ hơn và ít phàn nàn hơn?... Lệnh ủng hộ trở lại văn phòng, về lâu dài, có thể bảo vệ sự nghiệp của bạn." 3. Vai trò của AI: Công cụ năng suất, lý do sa thải, hay "ma cà rồng" của vốn? Về vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) trong đợt thất nghiệp này, cuộc thảo luận thể hiện sự phân chia phức tạp. - Tác động thay thế trực tiếp hạn chế: Hầu hết mọi người đồng ý rằng, AI hiện tại vẫn không thể hoàn toàn thay thế các kỹ sư phần mềm có kinh nghiệm. Nhưng nó đã bắt đầu thay thế một số công việc cấp thấp, lặp đi lặp lại, chẳng hạn như một số nhiệm vụ nhỏ trong tư vấn. Có những nhà tư vấn đã lên tiếng rằng khách hàng không còn liên hệ với họ vì có thể sử dụng ChatGPT để giải quyết một số lỗi nhỏ. - "Lý do hoàn hảo" cho sa thải: Một quan điểm phổ biến là, AI đã trở thành "lý do hoàn hảo" cho các công ty sa thải và giảm chi phí. Ngay cả khi nguyên nhân thực sự của việc sa thải là suy thoái kinh tế hoặc quyết định của ban quản lý, công ty cũng vui lòng đóng gói nó thành một điều chỉnh chiến lược "đón nhận AI, nâng cao hiệu quả". - "Hố đen" của vốn: AI đóng vai trò một vai trò quan trọng khác - nó hút cạn vốn đầu tư mạo hiểm còn lại trên thị trường, vốn có thể chảy vào các lĩnh vực công nghệ khác. Các VC hiện gần như chỉ quan tâm đến các dự án AI, điều này làm gia tăng khó khăn trong việc huy động vốn cho các công ty khởi nghiệp không phải AI. 4. Ngành công nghệ có đang trở thành "vùng đất gỉ sét"? Những lo ngại cấu trúc về tương lai Một số người tham gia thảo luận đã bày tỏ lo ngại về tương lai từ một góc độ vĩ mô, so sánh ngành công nghệ với ngành sản xuất từng hưng thịnh rồi suy tàn ở "vùng đất gỉ sét" (Rust Belt). - Tái diễn tình trạng mất việc: Giống như khi Mỹ đã thuê ngoài ngành sản xuất sang Trung Quốc, hiện nay công việc IT và phát triển phần mềm đang chuyển sang Ấn Độ, Mỹ Latinh và Đông Âu với quy mô lớn. Điều này có thể dẫn đến việc nhóm kỹ sư phần mềm từng có mức lương cao phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp cấu trúc lâu dài. - Tác động chính trị và xã hội: Nếu một lượng lớn việc làm công nghệ trung lưu biến mất, có thể gây ra những vấn đề xã hội và chính trị mới, giống như sự suy tàn của "vùng đất gỉ sét" vẫn đang ảnh hưởng đến cấu trúc chính trị của Mỹ. - Tranh cãi về chính sách nhập cư và visa (H1B/O1): Một phần thảo luận đã chỉ trích các loại visa làm việc như H1B, cho rằng chúng bị lạm dụng, làm giảm lương của kỹ sư địa phương và gia tăng cạnh tranh. Một số người khác thì kiên quyết bảo vệ việc nhập cư kỹ thuật, cho rằng chính những nhân tài hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới (như sinh viên tốt nghiệp từ Đại học Waterloo) đã tạo nên nền tảng đổi mới cho Silicon Valley. 5. Quản lý công ty và sự thay đổi văn hóa: "Hiệu ứng Musk" Một quan điểm thú vị cho rằng, việc Musk sa thải hàng loạt nhân viên Twitter (nay là X) đã tạo ra hiệu ứng mẫu mực. - Hợp lý hóa việc sa thải: Khi Musk sa thải hơn 75% nhân viên Twitter, sản phẩm vẫn có thể hoạt động, điều này khiến nhiều CEO bắt đầu suy nghĩ lại: "Nếu ông ấy có thể làm được, tại sao tôi không thể?" Điều này đã phá vỡ tư duy cũ của các công ty công nghệ rằng "càng nhiều nhân tài càng tốt", khiến việc sa thải hàng loạt trở nên dễ chấp nhận hơn về mặt tâm lý và thương mại. 6. Các yếu tố chính trị và chính sách: Tranh cãi về thay đổi luật thuế Một chỉ dẫn kỹ thuật nhưng có ảnh hưởng sâu rộng là về sự thay đổi trong luật thuế của Mỹ. - Quy tắc khấu hao chi phí R&D (Section 174): Trong dự luật cải cách thuế của chính quyền Trump năm 2017 (TCJA), có một điều khoản yêu cầu các công ty từ năm 2022 phải phân bổ chi phí R&D như lương cho phát triển phần mềm trong vòng năm năm, thay vì được khấu trừ toàn bộ trong năm như trước đây. Điều này đã làm tăng gánh nặng thuế cho các công ty công nghệ (đặc biệt là các công ty khởi nghiệp), kìm hãm ý định tuyển dụng tại Mỹ. - Vai trò phục hồi của các dự luật gần đây: Các dự luật gần đây như "Luật Xây dựng lại Tương lai Tốt đẹp" (Build Back Better, BBB) đã phần nào sửa đổi vấn đề này, cho phép các chi phí R&D trong nước được khấu trừ ngay lập tức một lần nữa. Một số nhà bình luận cho rằng, họ đã cảm nhận thấy thị trường tuyển dụng có dấu hiệu ấm lên vào khoảng tháng Bảy, có thể liên quan đến điều này. Cuối cùng Từ những cuộc thảo luận này, có thể thấy rằng lý do cho tình trạng việc làm thấp trong ngành công nghệ ở California hiện nay khá phức tạp, không phải do một yếu tố đơn lẻ nào gây ra, cũng không thể đơn giản quy cho "AI thay thế con người" hay "suy thoái chu kỳ ngành", mà là kết quả của nhiều yếu tố đan xen như sự thanh lý kinh tế sau khi kết thúc thời đại lãi suất bằng không, tái cấu trúc thị trường lao động toàn cầu do làm việc từ xa, tác động kép của AI như một công nghệ mới và nam châm vốn, cũng như sự thay đổi trong chính sách thuế cụ thể.